14. Сястра і браты.
Два дубочка выростали побач,
Паміж імі тонковерхая ёлка.
Не два дуба побач выростали,
Жылі разам два браткі родныя:
адзін Павел, а другі Радуль.
А між імі сястра іхняя Еліцы.
Сястру браты любілі ўсім сэрцам,
Усякую ёй аказвалі ласку;
Напрыканцы ёй нож падарылі
Залачоны ў срэбнай аправе.
Засмуцілася маладая Павлиха
на zolovku, стала ёй зайздросна
Кажа яна Радуловой Любе:
“Невестушка, богам сястрой!
Ці не ведаеш ты зелия такога,
Каб сястра омерзела братам?”
Адказвае Радулова люба:
“Па богу сястра, нявестка,
Я не ведаю зелия такога;
Хоць бы ведала, табе б не сказала;
І мяне браты мае любілі,
І мне ўсякую аказвалі ласку”.
Вось пайшла Павлиха да вадапою,
Ды зарэзаў каня варанога
І сказала свайму спадару:
“Сам сабе на зло сястру ты любіш,
На бяду дорыш ёй падарункі:
Змарнавала яна каня варанога”.
Стаў Еліцы дапытваўся Павел:
«За што гэта? скажы бога дзеля ».
Сястра брату з плачам адказвае:
“Ня я, братка, клянуся табе жыццём,
Прысягаю жыцьцём тваёй і маёю”.
У тую пару брат сястры паверыў.
Вось Павлиха пайшла ў сад зялёны,
Сівога сокала там закалола
І сказала свайму спадару:
“Сам сабе на зло сястру ты любіш,
На бяду дорыш ты ёй падарункі:
Бо яна сокала закалола”.
Стаў Еліцы дапытваўся Павел:
«За што гэта? скажы бога дзеля ».
Сястра брату з плачам адказвае:
“Ня я, братка, клянуся табе жыццём,
Прысягаю жыцьцём тваёй і маёю!”
І ў той час брат сястры паверыў.
Вось Павлиха ўвечары позна
Нож скрала ў сваёй залоўка
І дзіця сваё закалола
У калысцы яго пазалочанай.
Рана раніцай да мужа прыбегла,
Гучна выцця і твар рвучы.
“Сам сабе на зло сястру ты любіш,
На бяду дорыш ты ёй падарункі:
Закалола ў нас яна дзіцяці.
А калі яшчэ ты мне не верыш,
Агледзь ты нож яе злаченый”.
ускочыў Павел, як пачуў гэта,
Пабег да Еліцы во святліцу:
Пэры адпачылі Elitsa,
У галовах нож вісеў злаченый.
З похваў дастаў яго Павел, -
Нож злаченый увесь быў скрываўлены
Тузануў ён сястру за белым руку:
“Ой, сястра, забі цябе божа!
Змарнавала ты каня варанога
І ў садзе сокала закалола,
Ды за што ты зарэзала дзіцяці?”
Сястра брату з плачам адказвае;
“Ня я, братка, клянуся табе жыццём,
Прысягаю жыцьцём тваёй і маёю!
Колі ж ты не верыш маёй клятве,
Выведзі мяне ў чыстае поле,
Прывяжы да хвастах коней хартоў,
Хай яны маё белае цела
Разарвуць на чатыры часткі”.
У тую пару брат сястры не паверыў;
Вывеў ён яе ў чыстае поле,
Прывязаў да хвастах коней хартоў
І пагнаў іх па чыстым полі.
Дзе патрапіла кропля яе крыві,
Выраслі там пунсовыя кветачкі;
Дзе засталося яе белае цела,
Царква там над ёй збудаваць.
Прайшло малое пасля таго час,
Захварэла маладая Павлиха.
Дзевяць гадоў Павлиха всё хварэе, -
Вырасла трава скрозь яе косткі,
У той траве люты змей гняздуецца,
П'е ёй вочы, сам сыходзіць да ночы.
Люта пакутуе маладая Павлиха;
Кажа яна свайму спадару:
“Ці чуеш, спадар ты мой, Павел,
Звядзі мяне да золовкиной царквы,
У той царквы авось вылечылася”.
Ён павёў яе да з пэўнай царквы,
І як былі яны ўжо блізка,
Раптам з царквы пачулі голас:
“не ўваходзь, маладая Павлиха,
Тут не будзе табе Вылячэнне”.
Як пачула тое маладая Павлиха,
Яна сказала свайму спадару:
“Спадар ты мой! прашу цябе богам,
Ня вядзі мяне да белага дому,
А вяжы мяне да хвастах тваіх коней
І пусці іх па чыстым полі”.
Сваёй Любы паслухаўся Павел,
Прывязаў яе да хвастах сваіх коней
І пагнаў іх па чыстым полі.
Дзе патрапіла кропля яе крыві,
Вырасла там цёрну ды крапіва;
Дзе засталося яе белае цела,
На тым месцы возера праваліла.
Крумкач конь па возеры выплывае,
За канём залачэнне трубка,
На той калысцы сядзіць сокал-птушка,
Ляжыць у калысцы маленькі хлопчык;
Матчына рука ў яго пад горлам,
У той руцэ цётчын нож залачоны.
15. Яніш Каралевіч.
Палюбіў каралевіч Яныш
Маладую прыгажуню Еліцы,
Любіць ён яе два чырвоныя лета,
У трэцяе лета ўздумаў ён ажаніцца
на Lyubuse, чэшскай каралеўне.
З ранейшай любой ідзе ён развітацца.
Ёй прыносіць з чырвонцамі черес,
Ды грымучыя завушніцы залатыя,
Ды жамчужнае патройнае каралі;
Сам ёй прасунула ён завушніцы залатыя,
Навязаў на шыю каралі,
Даў ёй у рукі з чырвонцамі черес,
У абедзве шчокі пацалаваў моўчкі
І паехаў сваёй дарогай.
Як адна застацца Еліцы,
Грошы на зямлю яна Пагойсаўшы,
З вушэй выхапіла завушніцы,
Каралі на-двое разарвала,
Адзін kinulas 'у Мораве.
Там на дне маладая Еліцы
Вадзяной царыцай прыйшла да памяці
І нарадзіла маленькую дачку,
І яе назвала Вадзяніцы.
Вось праходзяць тры гады і боле,
Каралевіч ездзіць на паляванні,
Ездзіць ён па беразе Маравіі;
Захацеў ён каня варанога
Напоі сцюдзёнай вадой.
Але як толькі тыя запененную морду
Сунуў конь у сцюдзёную ваду,
З вады раптам высунулася ручка:
Хоп каня за аброць залатую!
Конь адхапіў галаву спалохана,
На УзДэу вісіць Вадзяніцы,
Як на уде злоўленая рыбка, -
Конь кружыцца па чыстым лузе,
Трасучы Уздой залатой;
Але стрэсці Вадзяніцы не можа.
Ледзь у сядле ўседзеў каралевіч,
Ледзь стрымаў каня варанога,
Абсадзіўшы Магутныя рукою.
На траву Вадзяніцы скокнула.
Кажа ёй Яныш каралевіч:
“раскажы, якое ты творенье:
Жанчына ль цябе спарадзіла,
Іль богам праклятая Віла?”
Адказвае яму Вадзяніцы:
“Нарадзіла мяне маладая Еліцы.
Мой бацька Яныш каралевіч,
А прозвішча маё Вадзяніцы”.
Каралевіч пры такім адказе
Саскочыў з каня варанога,
Абняў дачку сваю Вадзяніцы
І, слязьмі заліваючыся, прамовіў:
“Дзе, скажы, твая маці Еліцы?
Я чуў, што яна згінула”.
Адказвае яму Вадзяніцы;
“Маці мая царыца вадзяны;
Яна пануе над усімі рэкамі,
Над рэкамі і над азёрамі;
Толькі ня пануе яна сінім морам,
Сінім морам пануе дзіў-Рыба”.
Вадзяніцы прамовіў каралевіч:
“Так ідзі ж да вадзянога царыцы
І скажы ёй: Яныш каралевіч
Ёй паклон руплівы пасылае
І ў ёй спаткання просіць
На зялёным беразе Маравіі.
Заўтра я паеду па адказам”.
Яны пасля таго рассталіся.
