9. Банапарт і чарнагорцы
“чарнагорцы? што такое? -
Банапарце спытаўся: -
Праўда ль: гэта племя злое,
Не баіцца нашых сіл?
Так раскайся ж нахабнікаў:
Абвясціць іх старшынам,
Каб стрэльбы і кінжалы
Усе неслі да маіх ног”.
Вось ён шле на нас пяхоту
З сотняй гармат і марцір,
І сваіх мамлюкаў роту,
І kosmatыh кірасір.
Нам здавацца няма палявання, -
чарнагорцы такія!
Коням і пяхоты
Камяні ёсць у нас і равы ......
Мы заселі ў нашы нары
І гасцей няпрошаных чакаем, -
Вось яны ўступілі ў горы,
Вынішчаючы усё вакол.
........................
........................
Ідуць цесна пад скаламі.
раптам, замяшанне!.. глядзяць:
У сябе над галовамі
Чырвоных шапак бачаць шэраг.
“застацца! ўпалі! Хай кожны скіне
чарнагорца аднаго.
Тут літасці вораг ня просіць:
Ня літуйце ж нікога!”
стрэльбы грымнулі, - ўпалі
Шапкі чырвоныя з жэрдак:
Мы пад імі ніцма ляжалі,
Прытым паміж кустоў.
Дружным залпам адказвалі
мы французам. - “Гэта што? -
здзівіш, яны сказалі; -
рэха, ці што?” Не, ня!
Іх палкоўнік паваліўся.
З ім сто дваццаць чалавек.
Увесь атрад яго сумеўся,
Хто, як мог, пусціўся ў бег.
І французы ненавідзяць
З той пары наш вольны край
І чырванеюць, Колю зайздрасць
Шапку нашу ня взначай.
10. Салавей
Салавей мой, салавей,
Птушка малая лясная!
У цябе ль, у малой птушкі,
Незаменны тры песні,
У мяне ці, у молодца,
Тры вялікія клопаты!
Як ужо першы клопат, -
Рана молодца жанілі;
А другая-то клопат, -
Крумкач конь мой прытаміўся;
Як ужо трэцяя-то клопат, -
Чырвона-дзяўчыну са мною
Разлучылі злыя людзі.
Вы капайце мне магілу
ць поле, поле шырокім,
У галовах мне пасадзіце
Алы кветачкі-кветачкі,
А ў нагах мне правядзіце
Чыстую ваду ключавую.
Пройдуць міма красны дзеўкі,
Так сплятуць сябе вяночкі.
Пойдуць міма старыя людзі,
Так вады сабе зачэрпнуць.
11. Песня пра Георгія Чорным
Не два ваўка ў яры грызуцца,
Бацька з сынам у пячоры лаюцца.
Стары Пятро сына дакарае:
“бунтаўшчыкі ты, злыдзень пракляты!
Не баішся ты пана Бога,
Дзе табе з султанам цягацца,
Ваяваць з бялградскім пашою!
Аль з дзвюма галовамі ты нарадзіўся?
Пропадай ты сабе, акаянны,
Ды навошта ты ўсю Сербію губіш?”
Адказвае Георгій панура:
“з розуму, стары, відаць, выжыў,
Колі Брэшаш вар'яцкія прамовы”.
Стары Пятро пушчы угневаўся,
Пушчы ён лаецца, бушуе.
Хоча ён адправіцца ў Бялград,
Туркам выдаць непаслухмянага сына,
Абвясціць прытулак сербаў.
Ён з цёмнай пячоры выходзіць;
Георгій старога даганяе:
“вароты, бацька, вароты!
Адпусьці мне нявольнае слова”.
Стары Пятро не слухае, пагражае -
«Вот ужо, разбойнік, табе будзе!»
Сын яму наперад забягае,
Старому кланяецца ў ногі.
Не паглядзеў на сына стары Петра.
Даганяе зноў яго Георгій
І хапае за сивую касу.
“вярніся, палюбі Госпада Бога твайго:
Не ўводзь ты мяне ў спакусу!”
Адпіхнулі стары яго злосна
І пайшоў па бялградскай дарозе.
горка, горка Георгій заплакаў,
Пісталет з-за пояса выняў,
узвёў курок, ды і стрэліў тут жа.
закрычаў Петра, захістаўся:
"Дапамажы мне, Георгій, я паранены!»
І ўпаў на дарогу бяз духу.
Сын бегам у пячору вярнуўся;
Яго маці выйшла яму на сустрэчу.
«Што, Георгій, куды дзеўся Петра?»
Адказвае Георгій сурова:
“За абедам стары п'яны напіўся
І заснуў на белградскай дарозе.
здагадалася яна, закрычала:
“Будзь жа богам пракляты ты, чорны,
Калі забіў ты бацьку роднага!”
З той пары Георгій Пятровіч
У людзей празывацца Чорны.
12. ваявода Мілаш
Над Сербіяй злітуйся ты, Бог!
Заедают нас волки янычары!
Без віны нам галавы рэжуць,
Нашых жонак крыўдзяць, ганьбіць,
Сыноў у няволю забіраюць,
Чырвоных дзевак прымушаюць у насмешку
Спяваць ганебным песня
І скакаць паганскай скокі.
Старыя нават з намі згодны:
Сунімаць нас яны перасталі, -
Ужо і ім нясцерпна Гвалт.
Гусляры нас у вочы дакараюць:
Доўга ль вам мирволить янычарам?
Доўга ль вам цярпець аплявухі?
Ці вы ўжо не сербы, – цыганы?
Ці вы не мужчыны, - старой?
Вы кідайце вашыя белыя дамы,
Адысцi ў Велийское цясніну, -
Там навальніца рыхтуецца на туркаў,
Там жонку сваю збірае
стары Сербін, ваявода Мілаш.
13. Вурдалак
Трусоват быў Ваня бедны:
Раз ён пазней парой,
Увесь спацелы, ад страху бледны,
Празь могілках ішоў дадому.
Бедны Ваня ледзь дышет,
спатыкаючыся, ледзь брыдзе
па магілах; раптам ён чуе,
Хтосьці костка, бурчучы, грызе.
Ваня стаў; - крочыць не можа.
Божа! думае бедны,
Гэта дакладна косткі грызе
Красногубый ваўкалак.
Наверсе! малы я не моцны;
З'есць ўпір мяне зусім,
Калі сам зямлі магільнай
Я з малітвай ня з'ем.
Паэт? замест вурдалакі -
(Вы ўявіце Вані злосць!)
У цемры перад ім сабака
На магіле грызе костку.
